10 июня 2015 г.
Çуллахи вăхăтра çынсем отпуск вăхăтне еплерех ирттермеллине шутлаççĕ. Пĕрисем хĕвел çинче хĕртĕнсе выртма, теприсем ют çĕршывсенчи интертеслĕ вырăнсене курса çỹреме юратаççĕ. Кăсăклă вырăнсем шырама аякка кайма кирлех-ши? Хамăрăн Чăваш Енте те тĕлĕнтермĕш питĕ нумай.
Акă, Муркаш районĕнче чăн-чăн шыв сикки пур. Унăн çỹллĕшĕ 5 метр. Йывăçсем хушшинче вырнаçнă шыв сикки юпленсе тепĕр икĕ пая пайланать. Вĕсен çỹллĕшĕ те 5 метртан кая мар.
Çак районтах тепĕр интереслĕ япала _ Ильинка вăрманĕнчи пилĕк çĕр çулхи юман. Унăн хăлаçĕ 5 метр та 70 сантиметр. Юман çумĕнчех чăвашсен паллă вăрман ученăйĕ Б. Гузовский лартса хăварнă лиственница ỹсет. 105 çул хушшинче вăл 28 метр çỹллĕшне çитнĕ.
Тепĕр тĕлĕнтермĕш _ Канаш районĕнчи Мăкăр ялĕ çумĕнчи кивĕ чукун çул кĕперĕ (ỹкерчĕкре). Унăн умĕнче тăрсассăн хăвна ĕлĕкхи Рим хулине лекнĕнех туятăн. Кĕпере 1902 çулта тунă: тăршшĕ _ 370, çỹллĕшĕ _ 20 метр. Хальхи вăхăтра çамрăксем кĕпер çинчен кантрапа (тарзанка) сикме килеççĕ.
Республикăн кăнтăр енче вырнаçнă "Присурский" заповедникĕнче те курмалли нумай. Ку заповедник виçĕ участокран тăрать: Улатăр, Патăрьел тата Елчĕк. Улатăр участокĕ ытларах вăрманлă вырăн. Унта Сăр шывĕ юхса иртет, йăлăмĕнче (пойма) 80 кỹлĕ вырнаçнă. Патăрьел участокĕ Тутар Тимеш ялĕ çывăхĕнче вырнаçнă. Хирлĕ вырăнта сайра йышши байбак-сăвăр колонийĕн пурнăçне сăнама пулать (ỹкерчĕкре). Елчĕк участокĕнче вара республикăра сахал юлнă курăк-чечек ỹсет. Пурин ятне çырса та пĕтереймĕн.
Çавăн пекех Шăмăршă районĕнчи "Чăваш вăрманĕ" наци паркĕнче те кăсăкли чылай. Унта Чăваш Республикин Хĕрлĕ кĕнекине кĕртнĕ тĕрлĕрен ỹсен-тăран, чĕр-чун, пулă пур. Кĕскен каласан, курмалли-пĕлмелли питĕ нумай.
100 хут илтиччен 1 хутчен курмалла, теççĕ халăхра. Çавăнпа та ют çĕршывсене кайса вăхăт ирттерсе çỹриччен малтан хамăр республикăри интереслĕ вырăнсене кайса курсан авантарах мар-и?
Н. НИКИТИНА
Источник: "Авангард" (газета Батыревского района)