18 июня 2008 г.
Наци проектĕнче агропромышленность комплексне аталантарас ыйтăва тĕп вырăна хурса палăртнă. Унпа килĕшÿллĕн юхăннă хуçалăхсене ура çине тăратмалла, выльăх-чĕрлĕхрен продукци илессине ÿстермелле, халăха сĕтпе, аш-какайпа тивĕçтерессипе тăрăшарах ĕçлемелле.
Ленин ячĕллĕ, “Звезда”, “Труд”, “Красное знамя” хуçалăхсенче шăпах çапла тăваççĕ те. Иртнĕ çул вĕсем фермăсене юсаса çĕнетсе çĕнĕ йышши оборудованисем вырнаçтарнă. Уйрăм çынсем те çăмăллăхлă кредит илсе выльăх-чĕрлĕх витисем тăваççĕ, ăратлă ĕне, сысна туянаççĕ. Çавна май сĕт сăвассине, аш-какай туса илессине ÿстерсех пыраççĕ.
Шăнкăртам, Нăрваш Шăхаль, Сăкăт, Первомайски ял тăрăхĕсенче ĕне-вы-льăх, сысна усракансем уйрăмах йышлă.
Фермăсенче тата хушма хуçалăхсенче выльăх-чĕрлĕх ĕрчетнĕ вăхăтра ветеринарипе санитари правилисене те çирĕп пăхăнса ĕçлемелле. Çакă фермăсене проектланă, строительство ĕçĕсене пурнăçланă вăхăтра та пысăк пĕлтерĕшлĕ. Уйрăм выльăхсем валли тата чăх-чĕп усрама тăвакан витесен никĕсĕсем, урайĕсем, стенисем, маччисем, чÿречисем, канализаципе вентиляци системи тата тислĕк шĕвекĕпе каяш усрамалли вырăн зоогигиена нормисене тивĕçтермелле.
Тĕслĕхрен, витере вентиляци системи пулмасан ĕнесем сĕт антарасси 18-20, сыснасен ÿт хушаслăхĕ 20-30, чăхсем çăмарта тăвасси 10-15 процент чакать. Çав вăхăтра нормăран 15 процент нумайрах апат тăкакланать, пăрусем, сысна çурисем, чăх-чĕп чирлесе вилесси ÿсет, ĕнесемпе сысна амисем вăхăтра йăхса юласси пĕчĕкленет, пăрусемпе сысна çурисем вилесси ÿсет.
Çавăнпа та ферма ĕçченĕсемпе выльăх усракан уйрăм çынсен ветеринарипе санитари правилисене кашни кунах çирĕп пурнăçласа пымалла, патшалăх ветеринари учрежденийĕн врачĕсен тĕрĕслесе тăмалла.
Ветеринарипе санитари мероприятийĕсене выльăх-чĕрлĕх, кайăк-кĕшĕк сывлăхне сыхласа хăварас, вĕсенчен пахалăхлă продукци илсе халăха тивĕçтерес тĕллевпе йĕркелеççĕ. Ветеринари мероприятийĕсен шутне çаксем кĕреççĕ:
– дезинфекци – сикекен чирсен микробĕсене, вируссене тата ыттисене организмран тухнă хыççăн витере, картишĕнче пĕтересси;
– дезинсекци – сиен кÿрекен тата чир-чĕр саракан вăрăм тунасене, пăвансене пĕтересси;
– дератизаци – йĕке хÿресене, шăшисене пĕтересси;
– дезакаризаци – витесенче, тырă склачĕсенче, кĕтÿ çÿрекен вырăнсенче сăвăссене пĕтересси;
– дезинвази – гельминт çăмартисене тата личинкисене пĕтересси;
– дезодораци – наркăмăшлă шăрша хими препарачĕсемпе пĕтересси.
Сикекен чирсене пĕтермелли профилактикăлла дезинфекцине çулталăкра икĕ хут тумалла, пĕрремĕшне – çуркунне, выльăх-чĕрлĕхе кĕтĕве кăларсан, иккĕмĕшне – кĕркунне, кĕтĕве кайма пăрахас умĕн.
Ĕнесем пăрулас, сыснасем çăвăрлас умĕн те, хыççăн та витесенче профилактикăлла дезинфекци тумалла. Ун хыççăн стенисене шалтан та, тултан та шуратмалла.
Хуçалăхра ерекен чир тухсан çак ĕçе темиçе хутчен пурнăçламалла. Кашни чире пĕтерме уйрăм хими препарачĕ кирлĕ. Дезинфекци пахалăхне ветеринари лабораторинче тĕрĕслеççĕ.
Ленин ячĕллĕ çĕр ĕç фирми, “Батыревский” хупă акционер пĕрлешĕвĕ, “Труд”, “Красное знамя”, “Исток”, “Звезда”, “Югель” хуçалăхсенче кашни çулах пур витесене те, картишсене те дезинфекцилеççĕ. Çав вăхăтрах хăш-пĕр хуçалăхра çак ĕçе сÿрĕккĕн пăхаççĕ. Вĕсенче пăрусем, сысна çурисем те чирлесе вилеççĕ.
Выльăх-чĕрлĕх витисенче, тырă е урăх апат-çимĕç склачĕсенче йĕке хÿресем курăнсанах вĕсене пур майпа та пĕтерме тăрăшмалла. Вăхăтра вĕлерсе тăмасан пĕр мăшăр йĕке хÿре çулталăкра 750-800 пуçа çитме пултарать, пысăк сиен кÿрет.
Дератизаци тумалли препаратсене ветеринари аптекисенче сутаççĕ.
Районти выльăх-чĕрлĕх чирĕсемпе кĕрешекен станцинче дезинфекци ĕçĕсене пурнăçлакан отряд пур. Пĕлтĕр республика бюджетĕнчен уйăрнă укçапа ГАЗ-53 автомашина туянтăмăр. Райветстанци хăйĕн вăйĕпе дезинфекци препарачĕсем çителĕклĕ хатĕрлесе хунă. Выльăх-чĕрлĕх çуллахи лагерьте чухне, кĕтĕве кайнă самантпа усă курса кашни коллективлă хуçалăхрах витесене дезинфекци тума тăрăшмалла. Çавăн чухне çеç выльăх-чĕрлĕхе тĕрлĕ чир-чĕр ермĕ, вĕсем сывă та тĕреклĕ пулĕç.
Р.Азизов.
Общество. Медицина. Экономика.
Халăх сывлăхне – тимлĕх
Районти санитарипе эпидемие хирĕçле комиссин ларăвĕ иртнĕ. Ăна унăн председателĕ, райадминистраци пуçлăхĕн пĕрремĕш çумĕ Р.Селиванов ертсе пынă.
Пахалăхлă шывшăн
Комисси халăха пахалăхлă ĕçмелли шывпа тивĕçтермелли республика программи районта мĕнле пурнăçланса пыни çинчен ыйту пăхса тухнă. Кун пирки Çĕнĕ Ахпÿрт ял тăрăх пуçлăхĕн çумĕ В.Бородова, Кзыл Чишма ял тăрăх пуçлăхĕ З.Салахутдинов, “ВАМИН – Татарстан” пĕрлешĕвĕн Патăрьелĕнчи çу завочĕн тĕп инженерĕ Л.Кольцов, Роспотребнадзорăн территори пайĕн начальник çумĕ А. Прохоров тухса каланă.
Комисси çакна палăртнă. Патăрьел районĕнче ял халăхне пахалăхлă шывпа тивĕçтерес тĕлĕш-пе хăш-пĕр ĕç пырать. 2007 çулта çакăн валли федераци бюджетĕнчен 10100 пин тенкĕ, республика бюджетĕнчен 52500 пин тенкĕ, вырăнти бюджетран 900 пин тенкĕ уйăрнă, 10,77 километр шыв пăрăхĕ хывнă. Районти 4 ялта шыв пăрăхĕ пур: Кзыл Чишмара, Татмăшра, “Батыревский” акционер пĕрлешĕвĕнче, Патăрьелĕнче. Патăрьелĕнче çу завочĕ, апат-çимĕç комбиначĕ, район больници, çăкăр завочĕ шыв пăрăхĕпе усă кураççĕ.
Шел пулин те, ялсенчи пĕр шыв пăрăхĕ те, Татмăшрисĕр пуçне, техника правилисене тивĕçтермест. Ял тăрăх пуçлăхĕсем вĕсене пăхса тăма çын уйăрман. Çулсерен икĕ хутчен профилактика тумаллине пăхăнмаççĕ, юсав ĕçĕсене ирттермеççĕ. Артскважинăсене инвентаризаци туса пымаççĕ. Санитариллĕ сыхлав зонисен проекчĕсем çук. Хăш-пĕр çĕрте шыв паракан сооруженисем тавра карта та тытман.
Комисси Çĕнĕ Ахпÿрт, Кзыл Чишма, Ыхра Çырми ял тăрăх пуçлăхĕсене, “Батыревский” акционер пĕрлешĕвне палăртнă çитменлĕхсене пĕтерме сĕннĕ. Шыв пăрăхĕпе усă куракансен (çăкăр завочĕ, çу завочĕ, коммуналлă хуçалăх, район больници) шыв пахалăхне вăхăтра тĕрĕслесе тăмалла.
Пасарсенче йĕрке пултăр
Комисси Патăрьел районĕнчи пасарсенче суту-илÿ тăвассин шайне те сÿтсе явнă. Ку ыйтупа Патăрьел райпо совечĕн председателĕ П.Перепелкин, Сăкăт ял тăрăх пуçлăхĕ В.Кузнецов, Первомайски ял тăрăх пуçлăхĕ Ю.Федоров, Турхан ял тăрăх пуçлăхĕ А.Сымов, Роспотребнадзорăн территори пайĕн начальникĕн çумĕ А.Прохоров тухса каланă.
Пасарсен администрацийĕсем пасарсене техника тата санитари енчен йĕркене кĕртессипе хăш-пĕр ĕç тунă. Анчах та санитари енчен пĕчĕк шайра пулнă пирки “Юхма” пасар ĕçне пĕр вăхăта чарнă, мĕншĕн тесен унта апат-çимĕç сутма меслет пулман. Сивĕтекен оборудовани, шывпа тивĕçтересси тата канализаци çук, çÿп-çапа пуçтарса турттарассине татса паман. “Юхма” пасар администрацийĕпе ял тăрăх пуçлăхĕсем предпринимательсене апат-çимĕç сутассипе хирĕçлеймеççĕ. Çакăн пек фактсем “Юхма” пасарта тата Сăкăт ял тăрăхĕнче пулнă.
2007 çулта федераллă саккунсене пăснăшăн должноçри 27 çынна административлă явап тыттарнă, 46 пин тенкĕ штраф тÿлеттернĕ.
Комисси халăха паха апат-çимĕç продукчĕсемпе тивĕçтересси çивĕч тăнине палăртнă. Çавăн пекех пасарсемпе ярмăрккасенче тавар сутакан организацисен ертÿçисене, уйрăм çынсене тивĕçлĕ органсен кăтартăвĕсене çирĕп пурнăçлама сĕннĕ.
Пасарсене Раççей, Чăваш Республикин саккунĕсем ыйтнă пек йĕркелесе çитермелле.
(Хамăр корр.).